२१. संतवाणी
आम्हां घरीं धन शब्दांचींच रत्नें । शब्दांचींच शस्त्रें यत्न करूं ।।१।। शब्दचि आमुच्या जीवाचें जीवन । शब्द वाटूं धन जनलोकां ।।२।। तुका म्हणे पाहा शब्दचि हा देव । शब्देंचि गौरव […]
२०. शब्दकोश (स्थूलवाचन)
(शाळेच्या मधल्या सुट्टीत नेहा व सायली या दोन मैत्रिणींमध्ये झालेला हा संवाद) नेहा : सायली, स्वातंत्र्यदिन-प्रजासत्ताक दिन या शब्दांमधील ‘दिन’ शब्दाचा अर्थ ‘दिवस’ असा आहे, हो ना ग? सायली : […]
१९. गे मायभू
गे मायभू तुझे मी फेडीन पांग सारे; आणीन आरतीला हे सूर्य, चंद्र, तारे . आई, तुझ्यापुढे मी आहे अजून तान्हा; शब्दात सोड माझ्या आता हळूच पान्हा. आई, तुझ्यापुढे ही माझी […]
१८. जलदिंडी
झुळझुळत्या वाऱ्यानं मुळा-मुठेचं संगमपात्र आनंदाच्या डोहात बुडालेलं. काठावरच्या गर्द झाडीत पाखरांचा चिवचिवाट चाललेला. उन्हं डोक्यावर स्थिर झालेली. संगमाच्या अनुभवाने रोमांचित झालेल्या पाण्याच्या लाटांवर सूर्याचे प्रतिबिंब हलत, झुलत राहणारं. शिडाची नाव […]
१७. अन्नजाल
कडीस जोडोनि दुज्या कडीला मनुष्य बनवीतसे साखळीला जरी तोडिले त्यात मधल्या कडीला तरी भंगुनी जाइ संपूर्ण माला! ।।१।। पाहा कसे कोळि विणतात जाळे धाग्यास एका बहू जोडलेले बहुतांस त्या जोडलेलेकित्येक […]
१६. चोच आणि चारा
‘तिची उलूशीच चोच, तेच दात तेच ओठ’ अशा शब्दांमध्ये सुगरण पक्ष्याचं वर्णन बहिणाबाई आपल्या निरीक्षणामधून करतात. सुगरण पक्ष्याच्या चोचीचं त्यांनी केलेलं वर्णन बहुतेक सगळ्या पक्ष्यांना सहज लागू पडतं. पक्ष्यांची चोच […]
१५. आळाशी
बा अनवाणी पायाचा ठसा मातीत उठतो भाळावरल्या घामाचा पान्हा नभाला फुटतो… नभ पाणी पाणी होतो, माती चिखल होतीया कुणब्याच्या जीवनाची मग उकल होतीया भेगाळल्या भुईकडं बाप पाहून फाटतो भाळावरल्या घामाचा […]
१४. फुलपाखर
मी प्रवासात होतो. प्रकृती बरी नव्हती. आगगाडीने निघालाे होतो. दिवस पावसाळ्याचे होते. सृष्टीचे स्वरूप सुजल, सुफल, सस्यश्यामल असे दिसत होते. नदी-नाल्यांतून आणि भातशेतांतून पाणी तुडुंब भरून वाहत होते. थोडी वर […]
१३. पाड्यावरचा चहा
सात-आठ किंवा दहा-पंधरा खोपट्यांचा समूह ज्या ठिकाणी असेल त्याला पाडा म्हणतात. असे पाच-सात अगर जास्तीत जास्त दहा, क्वचित पंधरा पाडे मिळून एक गाव होते. एक पाडा दुसऱ्या पाड्यापासून अर्धा मैल, […]
१२. गोधडी
गोधडी म्हणजेच नसतो फक्त चिंध्यांचा बोचका गोधडी म्हणजेच गोधडी असते. मायेलाही मिळणारी ऊब असते. गोधडीला असते अस्तर बापाच्या फाटक्या धोतराचे किंवा आईला बापाने घेतलेल्या फाटक्या लुगड्याचे आत गोधडीत अनेक चिंध्या […]